GYGES'İN YÜZÜĞÜ

GYGES'İN YÜZÜĞÜ 

Platon "Devlet "adlı kitabının ahlak ve adalet anlayışının 359-d bölümünde "Gyges'in yüzüğü"; Glaucon ile Sokrates arasında geçen bir konuşmada, Glaucon tarafından anlatılan bir efsanedir...

Gyges'in hikâyesi şöyledir; Gyges,  Lydia kralının hizmetinde bir çobandır.  Bir gün sürüsünü gezdirirken deprem olur. Deprem sırasında yer yarılır ve Gyges korkusuzca yarığın içine iner,orada görülmedik birçok güzel şeyler arasında, içi oyuk, üstü delik deşik, tunçtan bir at görür. Eğilip içine baktığında, insan boyundan büyük bir ölü olduğunu görür. Ölünün parmağında bir şeyin parladığını fark eder ve yakınlaşınca altından bir yüzük olduğunu anlar. Yüzüğü alıp kendi parmağına takar. Daha sonra çobanlar toplantısında yüzüğü evirip çevirerek oynamaya başlar.  Yüzüğü çevirince yanında oturanlar kendisinin görünmez olduğunu fark eder ve nereye gitti diye soruşturmaya başlarlar. Yine yüzükle oynamaya başlar ve gene gözle görünür olur. Yüzüğün sihrini anlar çevirince görünmez, düzeltince görünür olur.  Gyges yüzüğün bu sihrini kullanarak saraya girenlerin arasına katılır. Kralın karısını baştan çıkarır ve onun yardımıyla kralı öldürüp yerine geçer. Tıpkı bir Tanrı gibi dilediklerini yapar. Bu görünmezlik sayesinde her şeyi duyabilir, her yere girebilir, istediği, her şeyi alabilir, istediği kişileri öldürebilir. Yüzüğün bu gücünü kullanarak büyük servetler elde eder. Lidya’nın yeni kralı olur.(Devlet 360-a)

İçimizdeki doğrulukla eğrilik bedenimizdeki sağlık ve hastalığa benzer. İyilik, içimizin sağlığı, güzelliği, düzeni; kötülükse, hastalığı, çirkinliği, çürümüşlüğüdür. Yapacağımız dürüst işler bizi iyiliğe, dürüst olmayan işler de kötülüğe götürür. İnsanı dizginleyen akıldır.(441-c)

Glaukon şeytanın avukatlığını yaparak şöyle der; "Derler ki, tabiatta haksızlık etmek iyi, haksızlığa uğramak kötü bir şeydir. Haksızlığa uğrayanlar ise haksızlık edenlerden çok daha fazladır."(Devlet, 359-a)

İnsandaki adalet akıl tarafından yönetilir. Platon’a göre "Mutlu olmak için erdemli ve adil olmak gerekir." Erdem iyiliğin, adil olmakta insanın ve toplumun en yüksek amacı olan mutluluğun gerçekleşmesini sağlayandır.

Doğruluk sofistlerin iddia ettiği gibi “güçlüye göre şekillenen” değil; doğal olan, adalet ve ahlakın temellerinden biridir"

“Doğruluk, hem kendisi hem de verdiği sonuçlar iyi olan şey, mutlu olmak isteyenin aradığı şeydir doğruluk “der Sokrates.

“Şimdi böyle iki yüzük olsa, birini doğru adamın, birini eğri adamın parmağına taksak ve şehre koyuversek, bunlar, her istediklerini korkmadan yapacaklar, canları istediği kimselerle düşüp kalkacaklar, kimi isterse öldürecekler, tıpkı bir Tanrı gibi dilediklerini yapacaklar. İkisinin de davranışı bir olacak; çünkü, bu durumda hiç kimse doğruluğa bağlı kalacak, başkalarının malına el sürmeyecek kadar babayiğit olamaz!”  der  Glaukon.

 "Haksızlık etmek fırsatını bulan herkes haksızlık eder"(Devlet, 360-b)

“Hikâyenin ana fikri insanların, görülmeyeceğini, fark edilmeyeceğini bildikleri anlarda suç işleyebilecekleridir." der Platon…

Böyle bir yüzüğe sahip olsanız ahlaklı olmaya devam eder miydiniz?